E=mc2

[onvivo]

Olayların sebeplerini olaylar geliştikten sonra açıklamak insan beyninin doğal bir özelliği ve insanlık tarihinin de acı bir gerçeğidir. Acı bir gerçek tanımlamamın arkasında da bu "açıklama"nın aslında makul bir "uydurma" olduğu yatar. Olaylar gerçekleştikten sonra hep bir sebebi vardır, çünkü makul bir sebep-sonuç ilişkisini o olaya paralel ya da hemen öncesinde gerçekleşen bir başka olayla olumlu ya da olumsuz kurmak mümkündür.

Bu konuyu tecrübe etmek isteyen ve İngilizce bilenlere finance.yahoo.com takip etmelerini öneririm. Sık sık karşılaşacakları durum, ABD endeksleri düşüşte iken düşüşe sebep gösterilen bir olayın-haberin, ilerleyen saatlerde endeksin yükselmesiyle yükselişe gösterildiği olacaktır. Hatta bazen sadece bir kelimeyi değiştirerek yaparlar bunu, "tumble" oluverir "gain", yazı zaten aynıdır, başlığında sadece bir kelime değişir, başlık da aynıdır (evet bu derece vahim). Yahoo sadece kolay izlenebilir bir örnek, dikkatle takip edeceğiniz tüm medya kanallarında aynı durumla karşılaşırsınız.

Bu durumun temel sebebi piyasaların kaotik özellik göstermesidir. Burada kaotikten kasıt tahmin edilemez olduğu ya da rastgele (random) olduğudur. Bu teknik ya da temel herhangi bir tür analizin tümüyle terk edilmesi gerektiği anlamına asla gelmez. Yalnızca, ulaştığınızı sandığınız kesin ve iddialı sonuçların aslında sadece birer olabilirlik olduğunu kabul etmenizi gerektirir. Olabilirlik kavramını hayatınıza soktuğunuzda Yiğit (Bulut) kardeşimiz örneğinde olduğu gibi beş günlük haftanın dördünde çuvallamak riskinden de kaçınmış olursunuz.

Unutmayın ki piyasalar özünde insan psikolojisinin kaotik seyrinin ürünüdürler ve bu riskten kaçınmak size çok önemli bir erdem sağlamak yanında piyasa performansınızı artırıcı etkisiyle katkıda bulunacaktır. Bu katkının sebebi, olabilirlik kavramının kabulü ile yatırımcı olarak en önemli varlığınızı, psikolojinizi koruyacak olmanızdır.

Lafı yine döndürdük dolaştırdık yine asıl konuya giremedik, devam edeceğim, önce müşteri çekelim, sonra yukarıdan malı basacağım.

Çok kısa olarak kaosun üç temel özelliğini vermek gerekirse;

1. Başlangıç değerlerine en yüksek noktada hassasiyet (extreme sensitivity to initial conditions) (Kelebek Etkisi adıyla sanırım herkes bilir, Hollywood sağ olsun).
2. Sebep ve sonuç arasında varolMAyan bir oran ilişkisi (cause and effect are not proportional).
3. Nonlinearity (Lineer olmaması).

Bu özellikleri dolayısıyla kaotik ortam -tekrar etmek gerekirse- öngörülemez (unpredictable), rastgele (random) seyir izler. Burada sık düşülen bir yanlış anlamanın önüne geçmek isterim. Öngörülemez yani unpredictable olması istenmeyen yani undesirable olmasını gerektirmez. Karmaşayı (confusion) da gerektirmez. Örneğin öngörülemez olmasına rağmen attığınız bir adımın sonucunda çok memnun kalacağınız gelişmelerle piyasalarda sıkça karşılaşabilirsiniz. Bu adım konusunu GO ile ilerleteceğim, şimdi bu yazının konusuna geçiyorum.

Tüm ekonomik-finansal büyüklükler (ticari işletmeler ya da devletler) piyasalarda büyüme beklentileri ile varlıklarını sürdürürler. Malumunuz, piyasalar var olanı değil beklentileri alır ve satar. Alınan ve satılan beklenti de bazı istisnalar dışında daima büyüme beklentisidir.

Devletler açısından kritik olan büyümedir. Enflasyon, kur, faiz oranları, özünde hepsi büyümeye bağlıdır. Bunların bazıları ile oynayarak diğer bazılarını etki altına alabilirsiniz. Ancak büyümeyi etki altına almanın, büyümeyi çözmenin etkili ve kati bir yolu yoktur. Büyüyorsanız büyüyorsunuzdur, büyüyemiyorsanız ya da küçülüyorsanız da gerçek budur. Çok fazla dinamiğe bağlı bu gerçeği, bu çok fazla dinamiği kontrol edemeyeceğinizden, değiştiremezsiniz. Kaos geçerlidir.

İkinci dalga olarak adlandırılan bu içerisinde bulunduğumuz aşağı hareketi açıkçası uzun süredir bekliyorduk. Sayın Esay'a henüz daha bu düşüşler başlamadan Avrupa'dan gelen beklenmedik büyüme değerleri ardından durumun vehametini izah etmiş, ABD'den de benzer bir sonuç alınması durumunda büyük kabusun başlayacağını ifade etmiştim. Bu bir "ben söylemiştim, oldu" cümlesi değildir, yalnızca, bu yazı dizisinin yukarıdaki parçasında bahsini ettiğim hataya burada düşülmediğini görmenizi istediğim için belirtme gereği duydum.

Yani, bu bir uydurma sebep-sonuç ilişkisi yaratma çabası değil, düpe düz gerçektir. Bunu bilmek için de kehanete gerek yoktur, iktisat tarihini iyi bilmek ve finanstan anlamak yeterlidir. Bu iki özelliğe sahip insanlar genelde piyasalardan uzak durduğu için, üçüncü bir özellik olarak da piyasalarla haşır neşir olmamız tespitteki başarıya sebep olarak gösterilebilir. Sonuç olarak, yaklaşık üç haftadır short ağırlıklı pozisyonda da bu beklentilerle durduğumuzu belirtelim ve reklamları geçelim artık.

Özellikle son çeyrek büyüme değerleri neredeyse tüm dünya için beklentilerin altında, bazı bölgelerde çok altında geldi. Bu durum tüm dünya borsaları için korkusuzca konuşabilirim ki şu an gerçeklenen endeks değerlerinin doğrudan sebebi olmuştur ve görünen o ki bir süre daha olmaya da devam edecektir.

Büyüme ile alakalı biraz daha teknik ve tarihi bilgi vererek sonra devam edeceğim. İyi akşamlar dilerim okuyanlara, ve sabah için başarılar da.