Önceki hafta AB, Doğu Avrupa’ya, ihtiyaç duydukları 160 milyar EURO’luk yardımı vermeyi reddetti ve bu kararla ilgili önemli bir gerekçe göstermedi daha önemlisi iktisadi gerekçelerle makul hale getirilmiş bir açıklama da yapmadı veya yapamadı. Neden?
Bazı basit gerçeklere bakalım..D. Avrupa Ülkelerindeki bankacılık sisteminin çok büyük bir bölümü beklenildiği üzere Batı Avrupa ülkelerine – bankalarına ait. Bir başka deyişle buradaki kredi risklerinin de önemli bir bölümü Batı Avrupa Bankalarına ait. Buraya kadar olan kısım zaten herkesin bilgisi dahilindedir ve günlük gazetelerde bile yazmaktadır. Peki ama yanıtı verilmemiş iki soru var..
1) D.Avrupa da risk altında olduğu söylenen B.Avrupa Bankalarına ait değerler ne büyüklüktedir?
2) Bu değerleri tehdit eden riskin büyüklüğü nedir?
İkinci sorunun yanıtından başlayalım. Yakından izlediğim bir D. Avrupa ülkesinin bankacılık sistemindeki rakamlara bakıyorum. Geçen yıla kadar yıllık %17 faizle Bankalar kredi açmaktalarmış ve bugün interbank faizi bile %50 lere gelmiş durumda. USD/XXX paritesi ise iki katına çıkmış. Yani yurtdışından gelen kaynaklar, getirildikleri para cinsinden yarı yarıya değer kaybetmişler. Bu da yetmezmiş gibi işsizlikte patlama var ve %17 ile verilen kredilerde bile geri dönmeme oranı şu an %28 lere çıkmış. (D.Avrupa genelinde, tüketim alışkanlığı ise ABD ye benzer şekilde ve belki “sonradan keşfetmenin” verdiği panik ve tükteme isteğiyle zıvanadan çıkmış vaziyette..Cebinde 30000 doları olan kişiler üzerine 70000 dolar kredi alıp lüks cipler alıyorlar ve kredi vadeleri çok uzun)..Diğer yandan kredi vadeleri çok uzun, yani sağlıklı olarak geri dönüşü olacak kredilerde bile nakit dönüş hızı çok yavaş.. İlk sorunun yanıtı ise şu: Tüm kredi risklerinin yaklaşık %68 i B.Avrupa bankalarında. Sözün özü; bu ülkelerdeki B. Avrupa Bankalarının kredilerinin çok ama çok büyük bir kısmı batacak ve kaçınılmaz olarak yakın zamanda bu ülkelerdeki finans sistemi çökecek.
Böyle bir ortamda, AB nin batacak 160 milyar EURO daha bahşetmesini beklemek gerçekten saflık olurdu ve zaten bu paket liderler arasında ciddi bir şekilde görüşülmedi bile, hele ki ABD gibi, arzın merkezinde bile bu tip yardımlar bir kaç ayda buhar oluyorken böyle bir adım gerçekten saçma olurdu.
Peki, yazımızın başlığı neden AB’nin sonu?
Bilindiği üzere, AB projesi temel olarak iki ülke (Almanya, Fransa) büyük sermayesinin ortak ve açık pazar motivasyonu ile, görece keynesci politikalardan etkilenmiş sol iktidarların ortak projesiydi ve “sosyal” tarafı ile sivil toplumun da desteğini alan bir medeniyet projesi idi.
1) Artık ortada, hükmetmeye ve büyümeye hazır bir sermaye yok.
2) Sol iktidarların yerini, neo-liberal iktidarların alması ile başlayan süreçte, vahşice büyümek isteyen sermayeyi dizginleyecek sol iktidarlar ve planlama mekanizması yoktu ve plansızlık demek aşırı risk almak demekti.!!
3) Artık zenginlik ve sosyal devlet çağı bitmişti, Avrupa’nın yerlileri artık kendi geleceklerinin derdinde idi ve düne kadar huşu ile destekleri barış, halkların kardeşliği, emeğin ve sermayenin serbest dolaşımı nidalarının yerini, aç kalma korkusunun güdümüyle, komşu ülkeye ve azınlıklara düşman olarak bakan gözler almıştı. Artık AB projesine sivil toplum desteği yoktur.
Önümüzdeki süreçte, D. Avrupada batan finans sistemi, onla birlikte mahvolmuş B.avrupa Bankaları, herkesin unuttuğu AB projesi, yükselen ırkçılık, berbat kamu maliyesi nedniyle sosyal harcamaları daha da kısan iktidarlar ve ulus düzeyinde artan huzursuzluklar, ve en önemlisi yine ulus düzeyinde içine kapanan ekonomiler görüyor olacağız. Sözün özü Avrupa Birliği projesi ölmeye yüz tutmuştur. Daha da tepeden bakarsak;
“Aydınlanmanın” birinci çocuğu olan “Liberalizm” ve ikinci çocuğu olan “sosyalizm”‘den sonra “sermayenin kontrollü örgütlenmesi”ne dayanan üçüncü çocuğu da ölmüştür.. Son küresel ekonomik krizin Avrupa ve belkide insanlık için bir farklı anlamı da budur.
Bu noktadan sonra tartışılması gereken şey, bu krizin “faşizm” türü bir akıl tutulmasına mı yoksa henüz bilmediğimiz bir aydınlık yola gidilmesine mi vesile olacağıdır..